โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชด่านซ้าย

ประวัติและความเป็นมา

อำเภอด่านซ้ายและโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชด่านซ้าย

1. ข้อมูลทั่วไป

1.1 อำเภอด่านซ้าย

          ด่านซ้าย เดิมเป็นเมืองโบราณตั้งขึ้นในสมัยอยุธยา (พ.ศ. 2091–2111) เพื่อใช้เป็นที่รวบรวมพลและอำนวย

ความสะดวกแก่ประชาชนพลเมืองทั้งฝ่ายกรุงศรีอยุธยาและกรุงศรีสัตนาคนหุตที่ถูกเกณฑ์มาสร้างพระธาตุศรีสองรัก

ชาวไทยที่มาอยู่เมืองด่านซ้ายเป็นชาวไทยที่อพยพมาตามลุ่มนํ้าโขง ข้ามลำนํ้าเหืองแล้วเดินทางมาตามลำนํ้าหมัน

จนถึงบริเวณที่เป็นที่ราบกว้างจึงได้หยุดพักและตั้งชุมชนขึ้นที่หมู่บ้านเก่า (ปัจจุบันเป็นหมู่บ้านเก่า ตำบลนาหอ

อำเภอด่านซ้าย) จากนั้นได้ตั้งเมืองด่านซ้ายขึ้นที่บ้านนาหอ ตำบลนาหอ ต่อมาจึงย้ายมาตั้งอยู่ที่บริเวณหนองคู

หรือบ้านด่านซ้าย ตำบลด่านซ้ายในปัจจุบัน

          ในรัชกาลของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมืองด่านซ้ายได้ตกอยู่ภายใต้การปกครองของ

ฝรั่งเศสระยะหนึ่ง เมื่อครั้งไทยเสียดินแดนฝั่งขวาของแม่นํ้าโขง ตอนตรงข้ามเมืองหลวงพระบางให้แก่ฝรั่งเศส

ตามสนธิสัญญาระหว่างไทยกับฝรั่งเศส ซึ่งทำ ณ กรุงปารีส ลงวันที่ 13 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2446 เนื่องจากการ

วัดเขตแดนแยกจากลำนํ้าโขงมาตามลำนํ้าเหือง พอมาถึงตอนลำนํ้าหมันไหลตกลำนํ้าเหืองก็วกเข้ามาตาม

ลำนํ้าหมันอีกเมืองด่านซ้ายซึ่งอยู่ทางฝั่งซ้ายของลำนํ้าหมันจึงตกเป็นของฝรั่งเศส ขณะนั้นเมืองด่านซ้ายได้ตั้ง

เป็นอำเภอไม่นาน ทางฝ่ายไทยจึงได้ย้ายที่ทำการของอำเภอไปตั้งอยู่ที่บ้านนาขามป้อม ตำบลร่องจิก อำเภอภูเรือ

ต่อมาไทยได้ทำสนธิสัญญากับฝรั่งเศสอีก ลงวันที่ 23 มีนาคม พ.ศ. 2449 โดยไทยยอมยกเมืองพระตะบอง เสียมราฐ

และศรีโสภณ ให้แก่ฝรั่งเศส โดยที่ฝรั่งเศสยอมคืนเมืองด่านซ้าย เมืองตราด และเกาะทั้งหลายที่อยู่ใต้แหลมสิงห์

ลงไปจนถึงเกาะกูดให้แก่ไทย ด่านซ้ายจึงกลับมาเป็นของไทยอีกครั้งนับแต่นั้นมา

อาณาเขตติดต่อ

• ทิศเหนือ ติดต่อกับเมืองบ่อแตน แขวงไชยบุรี สปป.ลาว มีลำนํ้าเหืองเป็นเส้นกั้น
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอหล่มเก่า จังหวัดเพชรบูรณ์
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอภูเรือ อำเภอท่าลี่ และอำเภอวังสะพุง จังหวัดเลย
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอนาแห้ว จังหวัดเลย และอำเภอนครไทย จังหวัดพิษณุโลก

ภูมิประเทศ เขตการปกครอง และลักษณะประชากร

        อำเภอด่านซ้าย มีพื้นที่ 1,732 ตารางกิโลเมตร ประกอบด้วยภูเขาสลับซับซ้อน มีที่ราบ ร้อยละ 20

ของพื้นที่ทั้งหมด ภูมิอากาศหนาวจัดในฤดูหนาว มีแม่นํ้าสายสำคัญ ได้แก่ ลำนํ้าหมันซึ่งไหลไปทางทิศเหนือ

ลงแม่นํ้าเหือง มีความยาวประมาณ 66 กิโลเมตร และเป็นต้นนํ้าของแม่นํ้าป่าสัก อำเภอด่านซ้ายแบ่งเขต

การปกครองเป็น 10 ตำบล 99 หมู่บ้าน มีประชากรรวมทั้งสิ้น 52,259 คน ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม

ทำไร่ข้าวโพด เลี้ยงสัตว์ รับจ้าง

1.2 โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชด่านซ้าย

       สืบเนื่องจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ให้จัดพระราชพิธีอภิเษก

สมรสของสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร ในวันที่ 3 มกราคม พ.ศ. 2520 ฯพณฯธานินทร์ กรัยวิเชียร

ซึ่งดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีในขณะนั้นดำริว่า ในวโรกาสอันเป็นมหามงคลยิ่งนี้ รัฐบาลและประชาชนชาวไทย

ควรจะน้อมเกล้าฯ ถวายสิ่งใดจึงจะเหมาะสมและดีที่สุด เพื่อเป็นของขวัญแด่พระองค์ จึงได้นำความกราบบังคมทูล

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาต พระองค์ทรงมีพระราชกระแส

รับสั่งว่า “จะทำอย่างไรก็ทำเถิด แต่ขอให้เกิดประโยชน์สูงสุดแก่ประชาชนโดยตรงก็แล้วกัน” คณะรัฐมนตรี

จึงมีมติเป็นเอกฉันท์ว่าจะสร้างโรงพยาบาลในท้องถิ่นทุรกันดาร น้อมเกล้าฯ ถวาย จึงได้ระดมทุนบริจาคจาก

ทุกภาคส่วนเพื่อสร้างอาคาร และกระทรวงสาธารณสุขเป็นผู้จัดหาบุคลากร ครุภัณฑ์ โดยคัดเลือกพื้นที่สีชมพู

คือ พื้นที่ที่มีการแทรกซึมและบ่อนทำลายจากฝ่ายตรงข้ามเป็นที่ตั้งของโรงพยาบาล ด้วยหวังให้โรงพยาบาลที่

จะสร้างขึ้นนี้ให้บริการแก่ราษฎรทั่วไปและเป็นโรงพยาบาลสนามเพื่อช่วยเหลือเหล่าทหารตำรวจที่เสียสละต่อสู้

เพื่อรักษาอธิปไตยของชาติ ในช่วงเวลานั้น อำเภอด่านซ้ายเป็นพื้นที่สีชมพู อยู่บริเวณภูหินร่องกล้า ภูเมี่ยง ภูขัด

จึงได้รับคัดเลือกเป็นพื้นที่ในการจัดสร้างโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราช

       ปัจจุบัน โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชด่านซ้าย เป็นโรงพยาบาลขนาด 60 เตียง รับผิดชอบดูแลประชาชน

ในเขตอำเภอด่านซ้าย ประมาณ 52,000 คน และเป็นโรงพยาบาลแม่ข่ายให้กับโรงพยาบาลใกล้เคียง ได้แก่

โรงพยาบาลภูเรือ โรงพยาบาลนาแห้ว จังหวัดเลย และยังมีประชาชนจากเมืองบ่อแตน แขวงไชยะบุลี สาธารณรัฐ

ประชาธิปไตยประชาชนลาวมาใช้บริการ สามารถให้บริการทางการแพทย์ตามมาตรฐานทุติยภูมิระดับ M2